De kristallen bol
Een kristallen bol (van kwarts)
De kristallen bol is een sprookje dat werd verzameld door de gebroeders Grimm voor Kinder- und Hausmärchen en kreeg het volgnummer KHM197. De oorspronkelijke naam is Die Kristallkugel.
Het verhaal
Een tovenares heeft drie zonen en ze denkt dat zij de macht willen hebben.
Ze verandert de oudste in een adelaar en hij gaat naar een rotsgebergte. De tweede wordt een walvis en hij woont in de diepe zee. Deze zonen zijn per dag twee uur mens en de derde zoon is bang dat hij ook betoverd zal worden en vlucht. Hij komt in het kasteel van de gouden zon en een betoverde koningsdochter wacht op haar verlosser. Drieëntwintig mannen zijn al dood en er mag nog maar één man een poging doen en de jongen zonder vrees gaat naar het kasteel. Hij komt in een bos en kan de uitgang niet vinden, hij ziet twee reuzen en ze hebben ruzie om een hoed. Omdat kleine mensen slimmer zijn, mag de jongen beslissen wie de hoed toekomt. Het is een wenshoed en de jongen loopt weg met de hoed en zegt de reuzen te zullen roepen. Degene die het eerst bij de jongen komt, is de eigenaar van de hoed.
De jongen denkt aan de koningsdochter en vergeet de reuzen, hij roept dat hij in het kasteel van de gouden zon is en opeens staat hij op een hoge berg voor de poort van het kasteel. Hij ziet de koningsdochter met een asgrauw gezicht en doffe ogen, een gezicht vol rimpels en rood haar. De koningsdochter vertelt dat mensenogen haar in een lelijke gedaante zien, maar de spiegel toont de werkelijkheid. Hij ziet de mooiste jonkvrouw ter wereld en ze huilt. Hij gaat op zoek naar de kristallen bol van de tovenaar om zijn macht te breken en loopt naar de bron onder de berg. Een wilde oeros zal met hem vechten en als hij dit dier doodt met zijn zwaard, zal er een vurige vogel opstijgen die in zijn ei een gloeiend ei heeft. Als dooier zit er een kristallen bol in het ei en het mag niet vallen, want dan zal het alles verteren en de kristallen bol zal verdwijnen.
Het gebeurt zoals de jonkvrouw heeft verteld en de adelaar houdt de vuurvogel tegen. Het ei valt op een vissershut aan de oever en begint te roken, maar de walvis stuwt het water op en dit dooft het vuur. De jongeman vindt het ei en dit is nog niet gesmolten, maar de schaal is door de afkoeling van het water verbrokkeld. De kristallen bol wordt uit de dooier gehaald en de tovenaar wordt nu de koning van het kasteel van de gouden zon. De broers krijgen hun menselijke gedaante terug en de jongeman gaat snel terug naar de koningsdochter en ziet haar stralende schoonheid. Ze wisselen hun ringen vol vreugde.
Achtergronden
- Het sprookje komt uit Sleeswijk-Holstein en verscheen in Sagen, Mährchen und Lieder der Herzogthümer Schleswig, Holstein und Lauenburg (1845).
- Vergelijkbare sprookjes komen voor in de Scandinavische landen.
- De strijd van reuzen om een magisch voorwerp komt ook voor in De koning van de gouden berg (KHM92), De raaf (KHM93) en De trommelslager (KHM193).
- De kristallen bol lijkt op de gouden bal in De kikkerkoning (KHM1).
Bronnen, noten en/of referenties
|
Sprookjes van de gebroeders Grimm
Assepoester · Berenpels · Bontepels · Broertje en zusje · Bruidskeuze · De anjer · De arme en de rijke · De arme jongen in het graf · De arme molenaarsknecht en het katje · De bijenkoningin · De boden van de dood · De boer en de duivel · De Bremer stadsmuzikanten · De broodkruimels op de tafel · De bruiloft van vrouw Vos · De dood als peet · De dood van het hennetje · De dorsvlegel uit de hemel · De drie broers · De drie gelukskinderen · De drie handwerksgezellen · De drie heelmeesters · De drie luiaards · De drie mannetjes in het bos · De drie slangenbladeren · De drie spinsters · De drie talen · De drie veren · De drie vogeltjes · De drie zwarte prinsessen · De duivel en zijn grootmoeder · De duivel met de drie gouden haren · De duur van het leven · De ganzenhoedster · De ganzenhoedster aan de bron · De gauwdief en zijn meester · De geest in de fles · De geschenken van het kleine volkje · De gestolen duit · De glazen doodskist · De goede ruil · De gouden gans · De gouden sleutel · De gouden vogel · De goudkinderen · De Grafheuvel · De groente-ezel · De haas en de egel · De hanenbalk · De hazelaar · De heldere zon brengt het aan het licht · De hemelse bruiloft · De hoefnagel · De hond en de mus · De huishouding · De ijzeren kachel · De jonge reus · De jood in de doornstruik · De kabouters · De kikkerkoning · De kleermaker in de hemel · De koning van de gouden berg · De koningszoon die nergens bang voor was · De korenaar · De kristallen bol · De laarzen van buffelleer · De luie spinster · De maan · De meesterdief · De mus en zijn vier kinderen · De ondankbare zoon · De oude bedelares · De oude grootvader en zijn kleinzoon · De oude Hildebrand · De oude Rinkrank · De oude Sultan · De oude vrouw in het bos · De peetoom · De raaf · De raap · De ransel, het hoedje en het hoorntje · De rattenvanger van Hamelen · De reus en de kleermaker · De roerdomp en de hop · De roetzwarte broer van de duivel · De roversbruidegom · De schol · De schrandere knecht · De sterrendaalders · De stukgedanste schoentjes · De trommelslager · De trouwe Johannes · De twaalf broeders · De twaalf jagers · De twaalf luie knechten · De twee gebroeders · De twee koningskinderen · De twee reisgezellen · De uil · De verstandige boerendochter · De verstandige lieden · De vier kunstvaardige broers · De volleerde jager · De vos en de ganzen · De vos en de kat · De vos en de moeder van zijn petekind · De vos en het paard · De ware bruid · De waternimf · De waternimf in de vijver · De witte slang · De witte en de zwarte bruid · De wolf en de mens · De wolf en de vos · De wolf en de zeven geitjes · De wonderlijke speelman · De zes dienaren · De zes zwanen · De zeven Zwaben · De zeven raven · De zingende springende leeuwerik · De zoete pap · Dokter Weetal · Doornroosje · Duimendik · Duimpje de wereld in · Eenoogje, tweeoogje en drieoogje · Eva's ongelijke kinderen · Frieder en Katherliesje · Gelukkige Hans · Hans en Grietje · Hans viert bruiloft · Hans-mijn-egel · Hazekebruid · Het aardmanneke · Het blauwe licht · Het boerke · Het boerke in de hemel · Het boshuis · Het dappere snijdertje · Het doodshemdje · Het eigenzinnige kind · Het ezeltje · Het gedierte van de Heer en de Duivel · Het gespuis · Het herdersjongetje · Het huishouden van kat en muis · Het kind van Maria · Het lammetje en het visje · Het leugensprookje uit Ditmar · Het mannetje dat jong gegloeid werd · Het meisje zonder handen · Het meiske van Brakel · Het mooie Katrinelletje en Pief Paf Poltrie · Het raadsel · Het snuggere snijdertje · Het sprookje van Luilekkerland · Het water des levens · Het winterkoninkje · Het winterkoninkje en de beer · Het zingende botje · IJzeren Hans · Jonkvrouw Maleen · Jorinde en Joringel · Klitten · Klosje, schietspoel en naald · Knappe Elsje · Knoest en zijn drie zonen · Koning Lijsterbaard · Lief en leed samen delen · Luie Hein · Luisje en Vlootje · Magere Liesje · Meester Priem · Meneer Korbes · Met z'n zessen de hele wereld rond · Op reis gaan · Raadselsprookje · Raponsje · Repelsteeltje · Roodkapje · Simeliberg · Slangensprookje · Slimme Grietje · Slimme Hans · Sneeuwwitje · Sneeuwwitje en Rozerood · Speelhans · Sprookje van iemand die erop uittrok om te leren griezelen · Sterke Hans · Strohalm, kooltje vuur en boontje · Tafeltje dek je, ezeltje strek je en knuppel uit de zak · Trouwe Ferdinand en Ontrouwe Ferdinand · Van de visser en zijn vrouw · Van de wachtelboom · Van het muisje, het vogeltje en de braadworst · Vleerkens vogel · Vogel Grijp · Vondevogel · Vrijer Roland · Vrolijke Frans · Vrouw Holle · Vrouw Trui
