Ndtyhij

Zie Mug (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Mug.

Muggen
Een malariamug (Anopheles gambiae)
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Arthropoda (Geleedpotigen) Klasse: Insecta (Insecten) Orde: Diptera (Tweevleugeligen)
Onderorde
Nematocera
Bolitophila saundersii
Afbeeldingen Muggen op Wikimedia Commons
Muggen op Wikispecies
Portaal    Biologie Insecten

Muggen zijn vliegende insecten uit de orde tweevleugeligen en de onderorde muggen (Nematocera).^[1]

Een mug heeft een klein, dun en fragiel lichaam, zes dunne pootjes, meestal twee veerachtige antennes waarmee zeer goed geur waargenomen kan worden en een kleine kop met vaak zichtbare zuigsnuit. Er zijn wel soorten die wat groter worden maar deze hebben steeds een langwerpige bouw en meestal sprieterige poten. Sommige muggen echter, zoals de knutten, hebben een meer vliegachtige bouw, ze worden ook wel zandvliegen genoemd. Alle muggen hebben een zuigsnuit, maar verreweg de meeste soorten kunnen daar niet mee steken. De muggen die wel kunnen steken behoren tot verschillende families, waarvan die der steekmuggen (Culicidae) ongetwijfeld de bekendste is. Soorten uit deze familie zijn onder andere de malariamuggen (geslacht Anopheles) die bij de mens indirect verantwoordelijk zijn voor meer dan een miljoen doden per jaar. Ook andere muggen kunnen voor overlast zorgen al kunnen ze niet steken, voorbeelden zijn langpootmuggen waarvan de larven het gazon aantasten, motmuggen die massaal kunnen opduiken bij een gesprongen riolering en rouwmuggen die in reusachtige zwermen kunnen voorkomen die het verkeer kunnen hinderen. Bovendien brengt het trillen van de vleugels van muggen een zoemend geluid voort dat door mensen veelal als hinderlijk wordt ervaren.

Muggen leven van plantensappen als nectar. De twee vleugels worden in rust achter de rug gevouwen en het achterste paar poten is bij veel soorten langer en steekt in rust naar achteren. Dit doet een mug om eventuele aanstormende vijanden waar te nemen; in plaats van deze te zien voelt de mug de luchtwervelingen met de achterpoten en vliegt snel weg bij gevaar.

Steekmuggen

Zie Steekmuggen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Steekmuggen of muskieten zijn de bekendste muggen en zijn in beginsel onschuldige insecten die leven van nectar. Toch staan ze voor de mens bekend doordat ze bloed zuigen, althans de vrouwtjes tijdens de aanmaak van de eitjes. Bij de mens resulteert dat meestal in een rode jeukende bult, maar stekende muggen kunnen ook veel schade aanrichten vanwege ziekten die ze kunnen verspreiden, zoals de beruchte westnijlziekte. In tropische gebieden verspreiden muggen op grote schaal vaak dodelijke ziekten (onder andere malaria), waaraan jaarlijks miljoenen mensen sterven. Ook op dieren kunnen muggen verschillende ziektes overbrengen. Vogel- en veehouders kunnen hierdoor enorme economische schade lijden. Muggen kunnen bijvoorbeeld ook verantwoordelijk zijn voor grote uitbraken van veeziekten, zoals blauwtong.

• 
  

  

  
  

  
  

  De stekende en ziekten overbrengende tijgermug komt steeds meer in Nederland voor
  

  
  

  
  

Taxonomie

De onderorde van muggen bestaat uit zeven infra-ordes:^[1]

• Axymyiomorpha: een kleine groep van zes soorten die vroeger tot de Bibionomorpha werden gerekend.


• Blephariceromorpha: een groep van drie families met vaak afwijkende vleugels.


• Bibionomorpha: grote, vliegachtige muggen, een voorbeeld is de rouwvlieg.


• Culicomorpha: alle stekende muggen behoren tot deze groep.


• Psychodomorpha: motmuggen, op vlinders lijkende muggen vanwege de behaarde, relatief brede getekende vleugels, de soorten steken niet maar sommige kunnen tot overlast leiden, zoals de aalputmot.


• Ptychopteromorpha: een kleine groep van twee families met niet algemeen voorkomende soorten. Ze doen denken aan langpootmuggen maar zijn niet verwant zoals lange tijd werd gedacht.


• Tipulomorpha: langpootmuggen, de enige voor veel mensen vrij duidelijk herkenbare groep van muggen die onschuldig zijn en leven van nectar.

Er zijn verschillende muggenfamilies; in Nederland alleen al leven 25 verschillende families. De bekendste families zijn de langpootmuggen (Tipulidae) en de steekmuggen (Culicidae), de stekende muggen die bekendstaan om de jeukende muggenbulten. Ook de kriebelmuggen (Simuliidae) en knutten (Ceratopogonidae) kunnen steken, deze soorten zijn kleiner maar minder langwerpig en vliegachtig qua lichaamsbouw, ze komen soms massaal voor. Soorten uit alle andere families, zoals de dansmuggen, lijken soms op stekende muggen maar steken niet. Veel muggen lijken echter totaal niet op de bekende steekmuggen, zoals de familie Bibionidae, waartoe de rouwvlieg (Bibio marci ) behoort. Motmuggen (familie Psychodidae) lijken op kleine vlinders; relatief grote ronde vleugels met gekleurde haren en een dicht behaard lichaam. Andere groepen zijn minder bekend, zoals de galmuggen die de eitjes in planten afzetten waar de larven in gallen opgroeien.

Families

De volgende families maken deel uit van de muggen:

Bekende families van muggen

Onderstaand afbeeldingen van soorten uit verschillende families van muggen.

• 
  

  

  
  

  
  

  Chaoboridae, pluimmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Anisopodidae, dansmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Ceratopogonidae, knutten
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Bolitophilidae
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Mycetophilidae, paddenstoelmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Pediciidae
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Trichoceridae, wintermuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Limoniidae, steltmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Simuliidae, kriebelmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Chironomidae, dansmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Sciaridae, rouwmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Bibionidae, rouwvliegen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Psychodidae, motmuggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Tipulidae, langpootmuggen
  

  
  

  
  

Taxonomie volgens Zootaxa

De taxonomie van de muggen is als volgt:^[8]

• Incertae Sedis (7 families)
  
  
  
  • Familie †Asiochaoboridae Hong & Wang, 1990 (4 genera, 4 soorten)
  
  
  • Familie †Eopolyneuridae Rohdendorf, 1962 (2 genera, 2 soorten)
  
  
  • Familie †Hyperpolyneuridae Rohdendorf, 1962 (1 geslacht, 1 soort)
  
  
  • Familie †Luanpingitidae Zhang, 1986 (1 geslacht, 1 soort)
  
  
  • Familie †Palaeophoridae Rohdendorf, 1951 (1 geslacht, 1 soort)
  
  
  • Familie †Serendipidae Evenhuis, 1994 (2 genera, 3 soorten)
  
  
  • Familie †Tethepomyiidae Grimaldi & Arillo, 2009 (1 geslacht, 1 soort)
  
  
  
  


• Infraorde Deuterophlebiomorpha Rohendorf, 1961 (1 familie)
  
  • Familie Deuterophlebiidae Edwards, 1922 (1 geslacht, 14 soorten)
  
  


• Infraorde Nymphomyiomorpha Rohdendorf, 1964 (1 familie)
  
  • Familie Nymphomyiidae Tokunaga, 1932 (1 geslacht, 8 soorten, 0/1)
  
  


• Infraorde Tipulomorpha Rohdendorf, 1961 (6 families)
  
  
  
  • Familie †Vladipteridae Shcherbakov, 1995 (4 genera, 5 soorten)
  
  
  • Familie Trichoceridae (Wintermuggen) Rondani, 1841 (15 genera, 183 soorten, 9/24/3)
  
  
  • Familie Pediciidae Osten Sacken, 1859 (12 genera, 496 soorten, 2/9/1)
  
  
  • Familie Limoniidae (Steltmuggen) Rondani, 1856 (188 genera, 10.777 soorten, 56/389/29)
  
  
  • Familie Cylindrotomidae (Buismuggen) Schiner, 1863 (9 genera, 82 soorten, 0/14)
  
  
  • Familie Tipulidae (Langpootmuggen) Latreille, 1802 (39 genera, 4415 soorten, 2/94/25)
  
  
  
  


• Infraorde [zonder naam] (1 familie)
  
  • Familie †Tillyardipteridae Lukashevich & Shcherbakov, 1999 (2 genera, 2 soorten)^[9]
    
  
  


• Infraorde Ptychopteromorpha Wood & Borkent, 1986 (3 families)
  
  
  
  • Familie †Hennigmatidae Shcherbakov, 1995 (3 genera, 4 soorten)
  
  
  • Familie †Nadipteridae Lukashevich, 1995 (1 geslacht, 3 soorten)
  
  
  • Familie Ptychopteridae (Glansmuggen) Osten Sacken, 1862 (27 genera, 156 soorten, 23/148/2)^[10]
    
  
  
  
  


• Infraorde Psychodomorpha Hennig, 1968 (5 families)
  
  
  
  • Familie †Ansorgiidae Krzemiñski & Lukashevich, 1993 (1 geslacht, 1 soort)
  
  
  • Familie Blephariceridae Loew, 1861 (39 genera, 331 soorten, 6/8/2)
  
  
  • Familie †Grauvogeliidae Krzemiñski, 1999 (2 genera, 2 soorten)
  
  
  • Familie Psychodidae (Motmuggen) Newman, 1834 (144 genera, 3026 soorten, 22/68/44)
  
  
  • Familie Tanyderidae Osten Sacken, 1880 (12 genera, 55 soorten, 3/17)
  
  
  
  


• Infraorde Culicomorpha Hennig, 1948 (9 families)
  
  
  
  • Incertae Sedis (1 familie)
    
    • Familie †Protendipedidae Rohdendorf, 1951 (2 genera, 3 soorten)
    
    
  
  
  • Familie Dixidae (Meniscusmuggen) Schiner, 1868 (9 genera, 197 soorten, 0/11/1)
  
  
  • Familie Corethrellidae Edwards, 1932 (1 genera, 111 soorten, 0/7)
  
  
  • Familie Chaoboridae (Pluimmuggen) Newman, 1834 (33 genera, 89 soorten, 15/35)^[11]
    
  
  
  • Familie Culicidae (Steekmuggen) Meigen, 1818 (46 genera, 3725 soorten, 3/20/41)
  
  
  • Familie Thaumaleidae (Bronmuggen) Bezzi, 1913 (10 genera, 183 soorten, 1/1)
  
  
  • Familie Simuliidae (Kriebelmuggen) Newman, 1834 (35 genera, 2121 soorten, 6/14)
  
  
  • Familie Ceratopogonidae (Knutten) Newman, 1834 (130 genera, 5902 soorten, 12/258/152)
  
  
  • Familie Chironomidae (Dansmuggen) Newman, 1834 (541 genera, 7290 soorten, 75/237/1700)
  
  
  
  


• Clade Neodiptera Michelsen, 1994 (3 onderliggende groepen) sequentieel
  
  
  
  • Infraorde Perissommatomorpha Rohdendorf, 1977 (2 families)
    
    
    
    • Familie †Boholdoyidae Kovalev, 1985 (2 genera, 3 soorten)
    
    
    • Familie Perissommatidae Colless, 1962 (5 genera, 9 soorten, 4/5)
    
    
    
    
  
  
  • Infraorde Bibionomorpha Hennig, 1954 (33 families)
    
    
    
    • Incertae Sedis (4 families)
      
      
      
      • Familie †Siberhyphidae Kovalev, 1985 (1 geslacht, 1 soort)
      
      
      • Familie †Tanyderophrynidae Rohdendorf, 1962 (1 geslacht, 1 soort)
      
      
      • Familie †Tipulodictyidae Rohdendorf, 1962 (1 geslacht, 1 soort)
      
      
      • Familie †Tipulopleciidae Rohdendorf, 1962 (1 geslacht, 1 soort)
      
      
      
      
    
    
    • Familie †Antefungivoridae Rohdendorf, 1938 (9 genera, 44 soorten)
    
    
    • Familie †Archizelmiridae Rohdendorf, 1962 (4 genera, 5 soorten)
    
    
    • Familie †Crosaphididae Kovalev, 1983 (1 geslacht, 2 soorten)
    
    
    • Familie †Elliidae Krzeminska, Blagoderov & Krezmiñski, 1993 (2 genera, 4 soorten)
    
    
    • Familie †Eoditomyiidae Ansorge, 1996 (1 geslacht, 1 soort)
    
    
    • Familie †Heterorhyphidae Ansorge & Krzemiñski, 1995 (1 geslacht, 1 soort)
    
    
    • Familie †Mesosciophilidae Rohdendorf, 1946 (8 genera, 14 soorten)
    
    
    • Familie †Paraxymyiidae Rohdendorf, 1946 (7 genera, 12 soorten)
    
    
    • Familie †Pleciofungivoridae Rohdendorf, 1946 (17 genera, 63 soorten)
    
    
    • Familie †Procramptonomyiidae Kovalev, 1983 (4 genera, 7 soorten)
    
    
    • Familie †Protopleciidae Rohdendorf, 1946 (9 genera, 21 soorten)
    
    
    • Familie †Protorhyphidae Handlirsch, 1906 (7 genera, 19 soorten)
    
    
    • Familie †Protoscatopsidae Rohdendorf, 1946 (2 genera, 2 soorten)
    
    
    • Familie Anisopodidae (Venstermuggen) Knab, 1912 (24 genera, 196 soorten, 18/47)
    
    
    • Familie Canthyloscelididae Enderlein, 1912 (5 genera, 17 soorten, 0/1)
    
    
    • Familie Scatopsidae Newman, 1834 (34 genera, 407 soorten, 2/17/19)
    
    
    • Familie Valeseguyidae Amorim & Grimaldi, 2006 (3 genera, 3 soorten, 2/2)
    
    
    • Familie Axymyiidae Shannon, 1921 (6 genera, 8 soorten, 3/4)
    
    
    • Familie Hesperinidae Schiner, 1864 (2 genera, 10 soorten, 1/2)
    
    
    • Familie Bibionidae (Zwarte vliegen) Fleming, 1821 (12 genera, 1102 soorten, 5/342/11)
    
    
    • Familie Pachyneuridae Schiner, 1864 (7 genera, 8 soorten, 2/3)
    
    
    • Familie Ditomyiidae Keilin, 1919 (8 genera, 98 soorten, 0/4)
    
    
    • Familie Diadocidiidae Winnertz, 1863 (4 genera, 39 soorten, 2/5)
    
    
    • Familie Mycetophilidae (Paddenstoelmuggen) Newman, 1834 (233 genera, 4525 soorten, 53/375/49)
    
    
    • Familie Bolitophilidae Winnertz, 1863 (2 genera, 61 soorten, 1/2)
    
    
    • Familie Keroplatidae Rondani, 1856 (90 genera, 993 soorten, 12/40/26)
    
    
    • Familie Lygistorrhinidae Edwards, 1925 (15 genera, 44 soorten, 7/12)
    
    
    • Familie Rangomaramidae Jaschhof & Didham, 2002 (13 genera, 32 soorten, 1/5)
    
    
    • Familie Sciaridae (Rouwmuggen) Billberg, 1820 (92 genera, 2455 soorten, 4/153/84)
    
    
    • Familie Cecidomyiidae (Galmuggen) Newman, 1835 (761 genera, 6296 soorten, 9/110/396)
    
    
    
    
  
  
  
  

Trivia

• In het noorden van Nederland worden muggen neefjes genoemd, waarschijnlijk omdat neef van oorsprong bloedverwant betekent. Overigens noemt men (huis)vliegen daar juist weer muggen.


• In Rotterdam en ten zuidoosten daarvan worden steekvliegen meziken genoemd.^[12]
  


• Mug is een bijnaam voor Haarlemmers en ook voor inwoners van Werkendam en Meppel.