Ndtyhij

Creil

Plaats in Nederland
Details Details
Situering
Provincie	Flevoland
Gemeente	Noordoostpolder
Coördinaten	52° 46′ NB, 5° 40′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2018)	1.700[1]
Overig
Postcode	8312
Woonplaatscode	1281
Portaal    Nederland

Creil is een van de tien groendorpen in de Nederlandse gemeente Noordoostpolder. Het dorp heeft 1677 inwoners.

Ligging

Creil ligt ten noordwesten van Emmeloord. Ten noorden van Creil ligt Rutten, Espel ligt zuidwestelijk van het dorp en Bant ligt aan de oostelijke kant van het dorp. De N715 (Noorderringweg) verbindt Bant en Creil en is een van de belangrijkste transportwegen in het noordelijke gebied van de Noordoostpolder, aangezien deze een verbinding met de A6 vormt. Alle wegen in de Noordoostpolder van dorp naar dorp zijn provinciale wegen en hebben een naam die eindigt op 'ringweg'.

Herkomst naam

Creil is genoemd naar de Kreil, volgens een bron van 1398 een ondiepte ten zuidwesten van Stavoren. Volgens een oudere, maar niet erg betrouwbare bron zou daar in de twaalfde eeuw nog een bos geweest zijn. Waarschijnlijk was dit niet een bos met hoge bomen, maar een met struikgewas begroeid moeras. In het Fries komt het woord kriel(en) voor, met twee betekenissen: één die uitgaat van de vegetatie ('wild opgeschoten struik- of boomgewas, vooral op lage waterachtige landen') en één die uitgaat van de groeibodem ('laag en drassigland met wild struikgewas begroeid'). Beide betekenissen kunnen worden samengevat met 'drassig vegetatiedek'.

Volgens Heeroma heeft kreil- zich uit krag-il ontwikkeld; hij ziet dan ook alle reden om te spreken van een taalkundige verwantschap, naast een geografische, tussen Creil en Kraggenburg.
Zo'n verwantschap is er ook met Kreileroord, in de Wieringermeer, dat naast de status van polderdorp ook de afkomst van zijn naam met Creil gemeen heeft. Creil heeft iets oudere rechten, en daarom moest voor Kreileroord, waarvan de bouw pas in 1957 aanving, een 'afgeleide' naam komen. Volkomen identiek aan die oude naam Kreil is de naam van het Noord-Hollandse plaatsje De Kreil, bij Barsingerhorn, maar de betekenis is hier verschoven naar '(vaar)water'. Plaatsnamen met kreil in Oost- en Zuid-Nederland en de naam Crailo in het Gooi betekenen 'kraaienbos' en zijn dus niet verwant aan Creil.

Hiernaast dient de opvatting van Buma genoemd te worden, die meent dat reilen (betekenis: 'wilgentenen') komt van het Oud-Franse creool of greil ('vlechtwerk'), op zijn beurt afkomstig van het Latijnse craticulum ('klein rooster, vlechtwerk'). Craticulum is afgeleid van gratis, dat 'rijshout' aanduidt, maar ook het vlechtwerk dat daarvan gemaakt wordt. Ook in het Engels en het Hollands zijn crew respectievelijk kreil aanduidingen voor het gevlochten wilgenhout, namelijk een mand die gebruikt werd voor het vangen en bewaren van vis.

In de schrijfwijze wijkt Creil van alle andere kreil-namen af. De C aan het begin is eigenlijk een beetje nep: men heeft de historische herkomst van de naam ermee willen accentueren, maar in het verleden werd de naam consequent met een K gespeld. De Middelnederlands-aandoende spelling met een C dateert uit de twintigste eeuw.

Dorpswapen

In 1979 bestond Creil 25 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum werd aan de dorpsbewoners gevraagd een dorpswapen te ontwerpen. Het ontwerp van de toen 10-jarige Jacco Wallinga werd uitgekozen. De Stichting voor Heraldiek en Banistiek heeft het verfijnd.

Jacco was heel erg geïnteresseerd in de geschiedenis van Creil en dat is terug te zien in het ontwerp. Jacco koos voor een ruitvorm die symbool staat voor nieuw maagdelijk land. De halve oerboom symboliseert het Kreilerbos. De halve fleur-de-lis is een verwijzing naar het familiewapen van ir. Cornelis Lely, die in 1918 het plan tot afsluiting van de Zuiderzee indiende waar de gemeente Noordoostpolder en de provincie Flevoland hun bestaan aan te danken hebben. Het rood-wit-blauw van de Nederlandse vlag en de zeven banen van de Friese vlag verwijzen naar de twist tussen Graaf Floris van Holland en de Friese edelman Galama. De bovenkant van de ruit is omgeven door een gouden ring, met twee zilveren ploegscharen die de landbouw symboliseren. Onder de ruit is een zilveren anker afgebeeld, als symbool van de nu droge zeebodem waaraan Creil 'verankerd' is.

In tegenstelling tot gemeentewapens worden dorpswapens namelijk niet door de Hoge Raad van Adel geregistreerd. Toekenning gebeurt door de gemeente, die daar in een raadsvergadering over beslist. Het dorpswapen is in 1979 door de gemeente aan Creil toegekend.

Creil is een van de vier dorpen in de Noordoostpolder met een dorpswapen. De andere dorpen met een dorpswapen zijn Marknesse, Ens en Nagele.

Geschiedenis

Het huidige Creil is ontworpen door de Directie van de Wieringermeer. Met de bouw werd in 1953 begonnen.

Het Kreilerbos was indertijd eigendom van het adellijke geslacht Galama. Vooral Galo Iges Galama placht er rond het begin van de twaalfde eeuw regelmatig te jagen en dat zinde de Hollandse graaf Floris II, die van mening was dat het bos aan Westfriesland toebehoorde en dus aan hem en niet aan Galama, allerminst. Op een zekere dag confisqueerde hij dan ook tijdens de jacht van Galama's dienaren de hele jachtbuit benevens drie jachthonden. Toen Galo Iges dat hoorde zwoer hij dure wraak. Graaf Floris trok zich van het dreigement weinig aan en ging gewoon door met jagen. Met een aantal vrienden trok Galama toen naar het Kreilerbos, trof daar graaf Floris en eiste van hem een volledige schadevergoeding. Graaf Floris, in de vaste overtuiging verkerende dat Galama hem ondergeschikt was, had een dergelijke toon niet verwacht en zei dat dan ook, maar Galama antwoordde dat hij een vrije Fries was en dat het hem vrij stond zijn goed tegen de Hollanders te verdedigen. Vervolgens trok hij zijn zwaard, dat door de graaf maar half ontweken kon worden; het zwaard trof zijn rechterarm. Twee van Floris' dienaren lieten het leven.

Had Galama gelijk? Als het Kreilerbos aan Friesland toebehoorde, dan hadden de graven van Holland daar inderdaad weinig te zeggen, want Friesland behoorde niet aan hen maar aan de bisschop van Utrecht.
In ieder geval was het geschil met het duel niet uit de wereld; de strijdende partijen besloten het aan de hertog van Brabant voor te leggen. De hertog overleed evenwel korte tijd later, zonder de zaak tot een einde te kunnen brengen. Ook Graaf Floris heeft de tweekamp niet lang overleefd; mogelijk is door de verwonding aan zijn rechterarm koudvuur ingetreden. Na de dood van Graaf Floris schonk de Duitse keizer Lotharius het gebied aan Holland.

Rotterdamse Hoek

Ten oosten en ter hoogte van Creil zit in de IJsselmeerdijk een hoek waarop een vuurtoren staat. Deze hoek wordt Rotterdamse Hoek genoemd. Op deze plaats is op de dijk puin uit het door het bombardement verwoeste centrum van Rotterdam gestort.

Vaak wordt gedacht dat het puin voor aanleg van de dijk is gebruikt, maar de dijk richting Urk was eind 1939 al gereed. Het puin lag over een lengte van ruim twee kilometer, met een dikte van zo'n tien meter, op de dijk opgeslagen.

In de loop van de Tweede Wereldoorlog is de dijk aan de binnenzijde met het puin verstevigd, omdat het langer duurde dan gepland om de polder droog te malen. Ook is het gebruikt voor verharding van wegen.

In tegenstelling tot de meeste namen in de Noordoostpolder is deze naam niet van hogerhand afkomstig, maar door de polderwerkers bedacht en pas na verloop van tijd officieel geworden.

Voorzieningen

Eind 2004 werd het gebouw van de katholieke kerk verbouwd tot een medisch dienstencentrum, Het Saalicon. Hierin werden een huisartsenpraktijk, apotheek, consultatiebureau, zorgmiddelenuitleen, kapsalon en de ouderenzorg in gevestigd. Inmiddels is de huisartsenpraktijk weer verhuisd naar de oude locatie. In de centrale ruimten van het gebouw zijn doorlopende exposities van lokale kunstenaars te bekijken. In Creil is een gemeente van de PKN actief.

Uniek in zijn bestaan is de samenwoonschool waarin de katholieke Jan Roothaan-school, de openbare basisschool De Springplank en de christelijke basisschool De Regenboog in hetzelfde gebouw zitten. De gemeenschappelijke ruimten worden gedeeld, evenals het schoolplein.

In de omgeving van Creil vindt men veel bloembollen-telers en elk jaar wordt in de lente het Creiler Flora georganiseerd, dat een grote bekendheid heeft in de polder, Zuid-Friesland en Noordwest-Overijssel en al menig bekende Nederlander heeft gezien. Vooral eind april zijn de uitgestrekte bloeiende tulpenvelden een bekende bezienswaardigheid.

De plaatselijke voetbalclub is SC Creil.

Openbaar vervoer

Door Creil rijdt de volgende buslijn:

Bijgewerkt op 16 jan 2018 09:34 (CET)

Externe link

• Officiële website Dorpsbelang Creil

Fotogalerij

• 
  

  

  
  

  
  

  Nieuwbouwwijk, liggend in het landschap
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Oost-ingang van Creil tijdens het vijftigjarig bestaan in 2003
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Winter aan het begin van 2005
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  De protestantse, en tegenwoordig enige, kerk in Creil
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Binnenplaats waaraan onder andere de winkels, het postkantoor, het medisch centrum, de kerk, het pompstation, de FIAT-dealer en het busstation liggen
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Het medisch centrum Saalicon, gelegen aan de binnenplaats. Vroeger was hier de rooms-katholieke kerk gevestigd
  

  
  

  
  

Zie de categorie Creil, the Netherlands van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Noordoostpolder
Hoofdplaats: Emmeloord Dorpen: Bant · Creil · Ens · Espel · Kraggenburg · Luttelgeest · Marknesse · Nagele · Rutten · Tollebeek · Schokland Buurtschap: Schokkerhaven Flevoland: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten

1. 
   ↑ [1]CBS Statline, Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 27 juli 2018, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen