Ndtyhij

Pinus
Grove den (Pinus sylvestris)
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Naaktzadigen Orde: Coniferales Familie: Pinaceae (Dennenfamilie)
Geslacht
Pinus L. (1753)
dennenzaden
dennenschors
dennennaalden en bloemknop
kegelvrucht
dennenboom
Afbeeldingen Pinus op Wikimedia Commons
Pinus op Wikispecies
Portaal    Biologie

Den (botanische naam: Pinus) is een geslacht van naaldbomen in de dennenfamilie (Pinaceae).^[1] Veel soorten binnen het geslacht Pinus worden gekenmerkt door naalden die op korte loten staan in bundels van twee tot vijf of meer. De naalden kunnen van enkele centimeters tot ca. 25 centimeter lang worden. Enkele soorten zijn struiken, maar de meeste soorten zijn bomen.

De den heeft een grote verspreiding op het noordelijke halfrond: vooral in Noord-Amerika en Azië komen veel soorten voor. Dennensoorten kunnen dominant zijn in bossen in wat koudere regionen zoals in de bergen en in landen dichter bij de noordpool. In Nederland kwam de grove den na de laatste ijstijd van nature voor op hoogveen.^[2] De grove den is daar verdwenen door de ontginning van de hoogvenen. Er zijn enkele dennensoorten zoals de Corsicaanse den en grove den aangeplant om zandverstuivingen vast te leggen. Hierdoor zijn de enorme stuifzandgebieden op de Veluwe verdwenen.

Nederlandse namen

De naam 'den' werd oorspronkelijk vooral gebruikt voor soorten uit verwante geslachten, zoals de fijnspar en de zilverspar. Het verwante Duitse woord Tanne betekent zilverspar. In het Nederlands is het gebruik verschoven naar soorten uit het geslacht Pinus (met name de grove den en de zeeden) of als verzamelnaam voor alle soorten uit de dennenfamilie.^[3] Voor de soorten van het geslacht "den" was het woord "pijnboom" gebruikelijk, wat terug te vinden is in enkele afgeleide woorden. Zo heten de pitten van de parasolden pijnboompitten. Een andere oude naam is "mastboom".

Hoewel het liedje O dennenboom^[4] anders doet vermoeden, is een kerstboom meestal een spar en dus geen den in de huidige betekenis.

Het hout van dennen heet grenen. Dennenhout stamt van het geslacht Abies (zilverspar).

Soorten

Een selectie:

• geslacht Den (Pinus)
  
  
  
  • Europa
    
    
    
    • 
      Turkse den (Pinus brutia)
    
    
    • 
      Canarische den (Pinus canariensis)
    
    
    • 
      Alpenden (Pinus cembra)
    
    
    • 
      Aleppoden (Pinus halepensis)
    
    
    • 
      Bosnische den (Pinus heldreichii)
    
    
    • 
      Bergden (Pinus mugo)
    
    
    • 
      Zwarte den (Pinus nigra)
      
      
      
      • 
        Oostenrijkse den (Pinus nigra subsp. nigra)
      
      
      • 
        Corsicaanse den (Pinus nigra subsp. laricio)
      
      
      
      
    
    
    • 
      Macedonische den (Pinus peuce)
    
    
    • 
      Zeeden (Pinus pinaster)
    
    
    • 
      Parasolden (Pinus pinea)
    
    
    • 
      Grove den (Pinus sylvestris)
    
    
    
    
  
  
  • Noord-Amerika
    
    
    
    • 
      Asgrijze den (Pinus albicaulis)
    
    
    • 
      Stoppelden (Pinus aristata)
    
    
    • 
      Knobbelden (Pinus attenuata)
    
    
    • 
      Mexicaanse den (Pinus ayacahuite)
    
    
    • 
      Vossenstaartden (Pinus balfouriana)
    
    
    • 
      Struikden (Pinus banksiana)
    
    
    • 
      Draaiden (Pinus contorta)
    
    
    • 
      Grootkegelden (Pinus coulteri)
    
    
    • 
      Buigzame den (Pinus flexilis)
    
    
    • 
      Jeffreyden (Pinus jeffreyi)
    
    
    • 
      Suikerden (Pinus lambertiana)
    
    
    • 
      Langlevende den (Pinus longaeva)
    
    
    • 
      Enkelbladige den (Pinus monophylla)
    
    
    • 
      Amerikaanse witte den (Pinus monticola)
    
    
    • 
      Bishopden (Pinus muricata)
    
    
    • 
      Moerasden (Pinus palustris)
    
    
    • 
      Mexicaanse treurden (Pinus patula)
    
    
    • 
      Ponderosaden (Pinus ponderosa)
    
    
    • 
      Montereyden (Pinus radiata)
    
    
    • 
      Harsige den (Pinus resinosa)
    
    
    • 
      Pekden (Pinus rigida)
    
    
    • 
      Weymouthden (Pinus strobus)
    
    
    
    
  
  
  • Azië
    
    
    
    • 
      Yakushima witte den (Pinus amamiana)
    
    
    • 
      Chinese witte den (Pinus armandii)
    
    
    • 
      Bhutaanse witte den (Pinus bhutanica)
    
    
    • 
      Lacebark-den (Pinus bungeana)
    
    
    • 
      Vietnamese witte den (Pinus dalatensis)
    
    
    • 
      Sikang-den (Pinus densata)
    
    
    • 
      Japanse rode den (Pinus densiflora)
    
    
    • 
      Noord-Vietnamese witte den (Pinus eremitana)
    
    
    • 
      Hainan witte den (Pinus fenzeliana)
    
    
    • 
      Wulu-den (Pinus fragilissima)
    
    
    • 
      Chilgoza-den (Pinus gerardiana)
    
    
    • 
      Henry's den (Pinus henryi)
    
    
    • Pinus hwangshanensis
    
    
    • 
      Khasi-den (Pinus kesiya)
    
    
    • 
      Koreaanse den (Pinus koraiensis)
    
    
    • 
      Krempf's den (Pinus krempfii)
    
    
    • 
      Tenasserim-den (Pinus latteri)
    
    
    • 
      Luchu-den (Pinus luchuensis)
    
    
    • 
      Masson's den (Pinus massoniana)
    
    
    • 
      Sumatraanse den (Pinus merkusii)
    
    
    • 
      Taiwanese witte den (Pinus morrisonicola)
    
    
    • 
      Wuzhi Shan witte den (Pinus orthophylla)
    
    
    • 
      Japanse witte den (Pinus parviflora)
    
    
    • 
      Perzische den (Pinus persica)
    
    
    • 
      Siberische dwergden (Pinus pumila)
    
    
    • 
      Chir-den (Pinus roxburghii)
    
    
    • 
      Siberische den (Pinus sibirica)
    
    
    • 
      Qiaojia-den (Pinus squamata)
    
    
    • 
      Chinese rode den (Pinus tabuliformis)
    
    
    • 
      Taiwanese rode den (Pinus taiwanensis)
    
    
    • 
      Japanse zwarte den (Pinus thunbergii)
    
    
    • 
      Uyematsu witte den (Pinus uyematsui)
    
    
    • 
      Tranenden (Pinus wallichiana)
    
    
    • 
      Guangdong witte den (Pinus wangii)
    
    
    • 
      Yunnan-den (Pinus yunnanensis)
    
    
    
    
  
  
  
  

Externe links

• 
  Pinus in de Flora of North America
  


• 
  Pinus in de Flora of China
  

Zie de categorie Pinus van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Geslachten van de familie Pinaceae (Dennenfamilie)
... · Abies (Zilverspar) · Cedrus (Ceder) · Larix (Lork) · Picea (Spar) · Pinus (Den) · Pseudotsuga (Douglasspar) · Tsuga (Hemlockspar) · ...