Ndtyhij

Emeritaat is het pensioen van een hoogleraar, magistraat of geestelijke. Emeritus is een Latijns woord dat letterlijk vertaald 'uitgediend' betekent; de gangbare betekenis in het Nederlands is 'rustend'.

Wetenschap

Voor een hoogleraar, verbonden aan een universiteit, wordt het dienstverband beëindigd "in ieder geval met ingang van de dag waarop de werknemer de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt." (CAO Nederlandse Universiteiten, Artikel 8.4.7^[1]) Er wordt haar of hem door de werkgever een schriftelijk besluit van het ontslag gestuurd.(CAO Nederlandse Universiteiten, Artikel 8.1.1^[1]) Vervolgens geldt dan nog vijf jaar lang het Ius promovendi: "Eervol ontslagen hoogleraren behouden nog gedurende vijf jaren na hun ontslag het recht als promotor op te treden."^[2]
Veel hoogleraren blijven ook na hun pensioen wel actief in hun vakgebied, en ze blijven vaak ook verbonden aan hun instelling, vaak in de vorm van een nulaanstelling of gasthoogleraarschap. Gewoonlijk verrichten emeriti dan geen beheers- of bestuurstaken meer, en vaak geven ze ook geen onderwijs meer. Emeriti blijven vaak actief bezig met wetenschappelijk onderzoek, bezoeken congressen, en treden op als promotor, waarbij ze promovendi begeleiden bij het schrijven van hun proefschrift.

Een hoogleraar met emeritaat kan de titel 'emeritus professor' (em. prof. of prof. em.) of 'emeritus hoogleraar' voeren. Dit geldt niet voor een hoogleraar die vóór het pensioen na een al dan niet tijdelijke aanstelling is gestopt.

Geestelijkheid

Bij priesters en bisschoppen betekent het emeritaat dat de geestelijke niet langer verplicht is zijn missie of parochie te bedienen, en vervangen wordt. Emeriti geestelijken blijven echter veelal op kleinere schaal actief in de bedieningen van de sacramenten. Bisschoppen consacreren nog andere bisschoppen, priesters celebreren veelal nog de H. Mis.

Bij predikanten betekent emeritering dat iemand geen eigen gemeente meer heeft. Men behoudt echter het recht om in kerkdiensten voor te gaan en de sacramenten, doop en avondmaal, te bedienen.

Emeritaat kan ook wegens ziekte worden verleend, en in de praktijk vragen de meeste predikanten die iets anders gaan doen emeritaat aan, zij treden niet werkelijk af.

Op 26 februari 2013 werd duidelijk dat paus Benedictus XVI na zijn aftreden de titel van paus emeritus draagt.^[3] Het aftreden van een paus was sinds 1415 niet meer voorgekomen.

Buitenland

In het buitenland wordt het emeritaat ook toegekend, wanneer men zich uit een functie terugtrekt, bijvoorbeeld: een president of minister-president, of een organist met veelal een respectabel aantal dienstjaren, kan zich emeritus of emerita noemen.^[4][5] Dit laatste valt ook in Nederland te constateren.^[6]

Zie ook

• Hoogleraar


• Professor


• Lector