Ndtyhij

Agnus Dei, afbeelding uit het Nordisk familjebok

Agnus Dei (Latijn voor Lam Gods) is een uitdrukking die verwijst naar Jezus Christus in zijn rol van de perfecte sacramentele opoffering die de zonden van de mens verzoent in de christelijke theologie.

In Johannes 1:29 en 1:36 wijst Johannes de Doper naar Jezus met de woorden: “ziet, daar is het Lam van God dat de zonde van de wereld wegneemt.” In Openbaring 5:4 e.v. treedt Jezus op in de gedaante van een geslacht Lam.

Het offer van een lam en het Bloed van het lam zijn in de godsdiensten van het Midden-Oosten een vaker gebruikt beeld. In de protestantse kerken wordt de aan Openbaring 7:13-14 ontleende uitdrukking “gewassen in het bloed van het Lam” wel gebruikt als aanduiding van de verlossing van de door kerken veronderstelde erfzonde.

In de kunst is het Agnus Dei de figuur van een lam dat een kruis draagt, symbool voor Jezus als Lam van God. Deze voorstelling wordt vaak gebruikt in christelijke kunstwerken, waarvan het De aanbidding van het Lam Gods te Gent het beroemdste is.

Mis

Het Agnus Dei maakt deel uit van het ordinarium van de katholieke mis. Het is een gebed dat stamt uit de oud-Joodse tijd van de sacramentele opofferingen. Het Agnus Dei of het Lam Gods wordt gezongen terwijl de priester het heilig brood breekt en de vermenging plaatsvindt: de priester laat een deeltje van de hostie in de kelk vallen.

Het Agnus Dei werd altijd gezongen en lijkt voor het eerst geïntroduceerd te zijn tijdens een mis door Paus Sergius I (687-701).
De tekst van het Agnus Dei, die gebaseerd is op Johannes 1:29 waarin Johannes de Doper Jezus aanwijst als het Lam Gods, luidt als volgt:

Nadat op het Tweede Vaticaans Concilie met het document Sacrosanctum Concilium: Constitutie over de heilige Liturgie (4 december 1963) was besloten toestemming te geven de mis naast het Latijn ook in de volkstaal te vieren, is er voor de Nederlandse en Belgische kerkprovincie een groot aantal composities verschenen van het Lam Gods, waarin veelal in wisselzang het gelovige volk het antwoord ontferm U over ons en Geef ons de Vrede meezingt.
Zowel voor de Latijnse liturgie als de liturgie in de volkstaal werd hierbij in de mis voor de overledenen het antwoord Dona eis requiem (sempiternam), Heer geef hem de (eeuwige) rust officieel afgeschaft.

Trivia

• In de Katholieke Kerk verwijst de term Agnus Dei ook naar een cakeje gemaakt uit was dat als paaskaars dient. Het is traditie dat de paus deze cakejes zegent op Beloken Pasen en ze dan verspreidt onder de gelovigen.

Christendom (portaal)

Drie-eenheid: Vader · Zoon · Heilige Geest Algemeen: bekering · Bijbel · charisma · christelijke symboliek · christologie · dogma · doop · evangelie · feestdagen · geschiedenis van het christendom · laatste oordeel · liturgie · priester · richtingen · sacrament · synode · vergeving · wederkomst · zonde Katholieke Kerk: bisschop · celibaat · heilige · kardinaal · Latijnse ritus · Maria · mis · pastoor · paus · plebaan · priester · Vaticaan Orthodoxie: epitrachelion · Heilige Synode · icoon · iconostase · Jezusgebed · Kruisverheffing · liturgie · patriarch · pope · trisagion Protestantisme: belijdenis · dominee · Heilig Avondmaal · kerkenraad · Reformatie Overig: geschiedenis van het christendom · christendom van A tot Z

Zie de categorie Agnus Dei van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.