Ndtyhij

De etymologische betekenis van het toponiem broek is 'moerassig land', zie broek (landschap).

De meeste plaatsen met het toponiem broek lijken al lang niet meer op een moeras. Sinds de vroege Middeleeuwen is de bodem van de broekgronden verbeterd door drainering. Hierdoor werd goede weidegrond voor het vee verkregen. Het moeras verdween maar de benaming bleef. Broek komt in het hele Nederlandse taalgebied nog steeds veelvuldig voor als toponiem (zie hieronder), omdat het land van oorsprong grotendeels moeras was.
De etymologische betekenis is echter niet meer actief, want het woord is in zijn oorspronkelijke betekenis verouderd.

In Vlaanderen wordt een afgeleide betekenis aan het toponiem broek gegeven, namelijk malse weide op de aanslibbingsgrond naast een waterloop. Deze gronden waren de beste weiden, waar de boeren bij voorkeur hun koeien op lieten grazen.

Broek is in de betekenis landschap een onzijdig woord, dus Het Broek. Maar de variant De Broek komt ook voor.

Familienamen als Van den Broek, Van de(r) Broek, Van den Broeck of Van den Broucke (België) verwijzen naar deze landschapsvorm of dit toponiem.

Broek zelfstandig gebruikt

-Broek komt vooral onzelfstandig voor, als hoofdbestanddeel gebruikt in samenstellingen met een ander woord, die zo een plaatsnaam vormen, maar het simplex Broek is ook opvallend frequent, met name in Nederland.

 België

• 
  Broeck, gehucht van Bever
  


• 
  Broek (Zutendaal), gehucht in de gemeente Zutendaal (Limburg)


• 
  Broek, Oost-Vlaanderen

 Nederland, per provincie:

Samengestelde plaatsnamen met Broek-

Ook komt Broek- in gelede woordvormen voor, zowel als eerste, voorgevoegd lid van een samengestelde plaatsnaam, alsook als tweede, achtergevoegd lid. In de eerste gevallen is Broek- het specificerende lid (een bepaling), en het tweede woorddeel het gespecificeerde (de kern). Daarom draagt het woorddeel Broek- hier de klemtoon. Fonologisch is het woorddeel Broek- hier prominenter aanwezig dan wanneer het als suffix verschijnt. Het wordt daarom op deze plaats behandeld, als semi-zelfstandig, maar niet omdat de etymologische betekenis van het simplex hier nog actief zou zijn.

 België

• 
  Broechem, samentrekking van broek en het toponiem heem.


• 
  Broekom, deelgemeente van Borgloon
  


• 
  Brussel, van broek+zele
  

 Nederland

• 
  Broekhorn, gemeente Heerhugowaard
  


• 
  Broekhoven, gehucht in Riethoven
  


• 
  Broekhuizen, buurtschap in de gemeente Gouda
  


• 
  Broekhuizen, dorp in de gemeente Horst aan de Maas
  


• 
  Broekhuizenvorst, dorp in de gemeente Horst aan de Maas
  


• 
  Broekland, gemeente Raalte
  


• 
  Broekland, wijk in Rosmalen
  


• 
  Broekpolder, gemeente Rijswijk
  


• 
  Broekpolder, gemeente Vlaardingen
  


• 
  Broeksittard, gemeente Sittard


• 
  Broeksterwoude gemeente Dantumadeel
  

Samengestelde plaatsnamen met -broek

Het toponiem Broek (-) is als ongeleed woord ook opvallend frequent, met name in Nederland, maar nog frequenter is het voorkomen van -broek als hoofdbestanddeel gebruikt in samenstellingen met een ander woord, die zo een plaatsnaam vormen. In deze gevallen is -broek de kern van de samenstelling en vormt het eerste lid een bepaling daarbij. Daarom draagt het woorddeel -broek hier nooit de klemtoon.

 België

• 
  Achterbroek, deelgemeente van Kalmthout
  


• 
  Assebroek, deelgemeente van Brugge
  


• 
  Berbroek, deelgemeente van Herk-de-Stad
  


• Bulbierbroek, in de gemeente Hamme


• 
  Cassenbroek, bij Bonheiden
  


• 
  Droogenbroeck, gehucht van Sint-Martens-Bodegem
  


• 
  Mechels Broek, bij Mechelen
  


• 
  Melsbroek, deelgemeente van Steenokkerzeel
  


• 
  Overbroek, dorp van Brecht
  


• 
  Overbroek, gehucht van Wellen
  


• 
  Ruisbroek, deelgemeente van Puurs
  


• 
  Ruisbroek, deelgemeente van Sint-Pieters-Leeuw
  


• 
  Schakkebroek, gehucht van Herk-de-Stad
  


• 
  Schoonbroek, een wijk in het district Antwerpen bij Ekeren
  


• 
  Schoonbroek, een gehucht van Retie
  


• Stabroek


• 
  Tombroek, gehucht, verdeeld onder de gemeenten Kortrijk en Moeskroen
  


• 
  Verrebroek, deelgemeente van Beveren
  


• 
  Vlassenbroek, kunstenaarsdorp in Baasrode aan de Schelde


• Weymeerbroek, in de gemeente Waasmunster


• 
  Willebroek in de provincie Antwerpen

 Nederland

 Frankrijk (Franse Westhoek)

• Hazebroek


• Kapellebroek

Trivia

In de Franse Westhoekgemeente Nieurlet (Nieuwerleet) is de voormalige Brouckstraete door een vertaalfout verfranst tot Chemin des Culottes. Een culotte is echter een kledingstuk (damesslip of kuitbroek met wijde pijpen)^[1].

Externe link

• Meer informatie over de oorsprong van het woord 'broek' is te vinden bij het Meertens instituut