Ndtyhij

Overblijfselen van een Dorset-langhuis

De Dorsetcultuur was een Paleo-Eskimocultuur die voorafging aan de Inuitcultuur in het arctische Noord-Amerika. Inuitlegenden maken melding van de Tuniit (enkelvoud Tuniq) of Sivullirmiut (wat "eerste bewoners" betekent), die werden verdreven door de Inuit. Volgens de legende waren ze "reuzen", wat tegenwoordig geïnterpreteerd wordt als mensen die groter en sterker waren dan de hedendaagse Inuit, maar die makkelijk afgeschrikt en gedood werden. Uiteindelijk trok de Dorsetcultuur weg van de oprukkende Inuit. Er wordt gedacht dat de mensen uit de Dorset- en de latere Thulecultuur, Skraelingen werden genoemd door de Noorse kolonisten die een kolonie hadden op de zuidelijkere gebieden van Groenland.

Ontdekking van de cultuur

Antropoloog Diamond Jenness ontving in 1925 een aantal vreemde artefacten uit Cape Dorset, Nunavut. Deze leken anders dan de tegenwoordige voorwerpen uit de Inuitcultuur. Jenness noemde de cultuur naar de locatie van de vondst. Zijn vondsten toonden een regelmatig en duidelijk cultureel patroon. Het verschilde van de tegenwoordige Inuitcultuur door de verfijnde kunst die afgebeeld werd, bijvoorbeeld de unieke grote kapsels voor vrouwen en parka's met grote hoge kragen voor beide geslachten.

Oorsprong

De oorsprong van de Dorsetcultuur is niet goed onderzocht. Ze hebben zich ontwikkeld uit de vorige culturen van de pre-Dorset, Saqqaq of (minder waarschijnlijk) de Independence I-cultuur. Er zijn echter nog problemen met deze theorie: deze eerdere culturen hadden pijl-en-boog-technologie (die in de Dorsetcultuur ontbrak). Dit kan verklaard worden als een gevolg van een verschuiving van terrestische naar aquatische jacht. Nog een stukje technologie dat ontbreekt in de Dorsetcultuur is dat er geen boorgaten in Dorsetartefacten zijn gevonden. In plaats daarvan kerfde men lensvormige gaten. Zo zijn er benen naalden gevonden in opgravingsgebieden uit de Dorsetcultuur, maar deze hebben lange en smalle gaten die heel verfijnd zijn gesneden of gekerfd. Zowel de pre-Dorset- als de Thulecultuur (Inuit) had boren.

Periodes

De Dorsetcultuur en -geschiedenis is opgedeeld in vier perioden, de vroege (die begon rond 500 voor Christus), midden-, late (vanaf rond het jaar 800 na Christus), en verdwijnende (1000-1500 n.Chr) fasen. De terminale fase had al plaatsgevonden toen de Thule migreerden vanuit het oosten van Alaska naar de Canadese arctische gebieden. Dit is waarschijnlijk nauw verwant aan het begin van de middeleeuwse warme periode. Deze begon op de Noordpool rond het jaar 800. Door de warmere klimaten werd het zee-ijs minder voorspelbaar. Aangezien de Dorsetcultuur erg aangepast was aan het leven in een zeer koud klimaat, en veel van haar voedsel afkomstig was van de jacht op zoogdieren door gaten in het zee-ijs, moet de enorme daling van de hoeveelheid ijs een verwoestende invloed op hun manier van leven hebben gehad. Zij volgden blijkbaar het ijs naar het noorden en hun nederzettingen waren tijdens de late en verdwijnende periodes geconcentreerd in het hoge noorden. Rond 1500 was de cultuur in wezen uitgestorven. Een geïsoleerde nederzetting van de Dorsetcultuur heeft mogelijk op een paar kleine Hudson Baai-eilanden geleefd tot 1902, al vond de Engelse onderzoeker Rowley daarvoor geen archeologisch bewijs.^[1]

Technologie

De Dorset waren zeer bedreven in het maken van prachtig miniatuurhoutsnijwerk, en zeer opvallende maskers - een aanwijzing voor een actieve sjamanistische traditie. De Dorsetcultuur was opmerkelijk homogeen verdeeld over het Canadese Noordpoolgebied, maar er waren een aantal belangrijke verschillen die zijn geconstateerd op zowel Groenland als Newfoundland.

Zie de categorie Dorset culture van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.