Ndtyhij

Voor het gelijknamige Landkreis, zie Landkreis München.

München

Stad in Duitsland
De Frauenkirche en Het Nieuwe Stadhuis
Situering
Deelstaat	Beieren
Regierungsbezirk	Opper-Beieren
Coördinaten	48° 8′ NB, 11° 34′ OL
Algemeen
Oppervlakte	310,4295 km²
Inwoners (31-12-2016[1])	1.464.301 (4717 inw./km²)
Hoogte	518 m
Burgemeester	Dieter Reiter (SPD)
Overig
Postcodes	80331–81929
Netnummer	089
Kenteken	M
Stad	25 districten
Gemeentenummer	09 1 62 000
Website	www.muenchen.de
Locatie van München
Foto's
Hofgarten
Allianz Arena, stadion van Bayern München
Poort bij het Karlsplatz
Portaal    Duitsland

München ([ˈmʏnçən]^?; Beiers: Minga) is de hoofdstad van de Duitse deelstaat Beieren en met 1.464.301 inwoners^[1] de derde stad van Duitsland. München is een kreisfreie Stadt en behoort tot de belangrijkste economische en culturele centra in de Bondsrepubliek.

Geschiedenis

Ansichtkaart van München aan het eind van de 19e eeuw

De stad werd in 1158 gesticht door hertog Hendrik de Leeuw, als handelspost nabij een klooster (Münichen). In 1253 resideerden de Beierse hertogen hier.

In de periode na de Eerste Wereldoorlog werd de stad het toneel van politieke onrust. In de strijd tussen links en rechts was even sprake van een socialistische, zogenoemde radenrepubliek, maar uiteindelijk werd München de plaats waar de NSDAP van Adolf Hitler geboren en groot werd. Adolf Hitler hield regelmatig toespraken in de bierkelders van de stad. In 1923 vond onder zijn leiding een 'putsch' plaats. Deze poging tot machtsovername strandde nabij de Odeonsplatz. De plek wordt tegenwoordig gemarkeerd door een bronzen gedenkteken, waarop de namen van vier gesneuvelde Beierse politiemensen staan gegraveerd. In de naziperiode werden op dezelfde plek juist de zestien gesneuvelde putschisten geëerd met een gedenkteken. Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog vestigde de NSDAP hier zijn hoofdkwartier. In München bevinden zich nog verschillende bekende 'nazigebouwen', zoals de zogenaamde Führerbau op de Königsplatz en het voormalige Haus der Deutschen Kunst aan de Prinzregentenstrasse.

In 1938 vond in München de beruchte Conferentie van München plaats, waarbij door nazi-Duitsland, Italië, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk buiten aanwezigheid van Tsjecho-Slowakije werd bepaald dat het Tsjechische Sudetenland aan Duitsland werd toegewezen.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog was de stad voor een groot deel platgebombardeerd. Bij de wederopbouw na de oorlog werd besloten het historische centrum in oude luister te herstellen.

In 1972 vonden in München de zeventiende Olympische Spelen plaats, die werden overschaduwd door een Palestijnse terreuraanslag op de Israëlische sportploeg.

Bekende bezienswaardigheden

• Kerken
  
  
  
  • De Frauenkirche (Vrouwenkerk), de hoofdkerk van München, gebouwd tussen 1468-1488 door architect Jörg von Halsbach, ook Ganghofer genoemd, met fraaie westtorens. Ook het interieur is bezienswaardig. De kerk is hoofdmonument van de Beierse bouwkunst.
  
  
  • De Asamkerk, gebouwd in 1733 door de gebroeders Asam.
  
  
  • De Theatinerkirche, is gebouwd tussen 1663-1688 met 18e-eeuwse gevel.
  
  
  • De Sint Michaelskerk uit de 16e eeuw met verschillende praalgraven. Koning Lodewijk II is hier bijgezet in de crypte.
  
  
  
  

• Overige monumenten
  
  
  
  • De zogenaamde Residenz of Residentie van München, stadsresidentie van het Beierse Hof uit de 17e eeuw in classicistische stijl.
  
  
  • Het nieuwe stadhuis van München (1867-1908), met zijn opmerkelijke klokkenspel.
  
  
  • De zomerkastelen van de Beierse vorsten: Slot Nymphenburg en Slot Schleissheim.
  
  
  • Bayerische Staatskanzlei
  
  
  
  

Cultuur

De Alte Pinakothek

Het Deutsches Museum

De Allianz Arena, de thuishaven van FC Bayern München

Musea

• 
  Kunstareal München waar de belangrijkste musea van München zijn gelegen:
  
  
  
  • Alte Pinakothek
  
  
  • Neue Pinakothek
  
  
  • Pinakothek der Moderne
  
  
  • Beeldenpark van de Pinakotheken München
  
  
  • Staatliche Graphische Sammlung
  
  
  • Städtische Galerie im Lenbachhaus
  
  
  • Glyptothek München
  
  
  
  

Overige musea:

• Beiers Nationaal Museum


• BMW Museum


• Botanischer Garten München-Nymphenburg


• Museum Brandhorst


• Deutsches Museum


• Haus der Kunst


• Jüdisches Museum


• Kunsthalle der Hypo-Kulturstiftung


• Münchner Stadtmuseum


• Rockmuseum Munich


• Staatliches Museum Ägyptischer Kunst


• Staatliches Museum für Völkerkunde

Sport

In 1972 organiseerde München de Olympische Zomerspelen, die overschaduwd werden door een gijzelingsdrama dat er plaatsvond. Negen Israëlische atleten werden gegijzeld door een groep Palestijnse terroristen. Tijdens de overval op de atleten werden twee sporters gedood. Bij een mislukte bevrijdingsactie kwamen ook alle gegijzelde atleten om het leven.

FC Bayern München is een van de succesvollste voetbalclubs ter wereld. De Duitse recordkampioen speelt in de Bundesliga met als thuisbasis de Allianz Arena (69.901 plaatsen,^[2] 66.000 zonder staanplaatsen). Dit stadion wordt ook gebruikt door TSV 1860 München, dat echter nadat het in 2017 degradeerde naar de 3. Liga de proflicentie niet meer kon betalen en zo gedwongen werd om bij de amateurs te gaan spelen.

München was speelstad bij het WK voetbal van 1974 en 2006 en het EK voetbal van 1988. Ook tijdens het EK voetbal van 2020 zullen er in München wedstrijden worden gespeeld. In het Olympisch Stadion vonden voor Nederland zeer memorabele voetbalwedstrijden plaats. Het Nederlands elftal verloor er in 1974 de WK-finale met 1-2 van West-Duitsland. In 1988 revancheerde Nederland zich er door in de EK-finale de Sovjet-Unie met 2-0 te verslaan.

In 2002 vonden de Europese kampioenschappen atletiek plaats in het Olympisch Stadion van München.

München was in 1975, 1983 en 1993 gastheer van het WK ijshockey.

Evenementen

München is bekend vanwege een aantal jaarlijks terugkerende evenementen.

• Eind juni wordt het filmfestival van München gehouden. Na de Berlinale is dit het belangrijkste filmfestival van Duitsland.


• Van half september tot begin oktober vindt op de Theresienwiese het bekende Oktoberfest plaats. Touristen uit de hele wereld komen op dit grootste bierevenement ter wereld af.


• Gedurende de adventstijd vindt een grote kerstmarkt plaats, met op de Stephansplatz een speciale variant voor homoseksuelen onder de naam Pink Christmas.^[3]
  

Gastronomie

Een bekende worstspecialiteit, die ook in andere delen van Beieren verkrijgbaar is, is de Weißwurst.

Stadsdelen

München bestaat sinds 1992 uit 25 stadsdelen (Stadtbezirke):

Altstadt-Lehel Ludwigsvorstadt-Isarvorstadt Maxvorstadt Schwabing-West Au-Haidhausen Sendling Sendling-Westpark Schwanthalerhöhe Neuhausen-Nymphenburg Moosach Milbertshofen-Am Hart Schwabing-Freimann Bogenhausen

Berg am Laim Trudering-Riem Ramersdorf-Perlach Obergiesing Untergiesing-Harlaching Thalkirchen-Obersendling- Forstenried-Fürstenried-Solln Hadern Pasing-Obermenzing Aubing-Lochhausen-Langwied Allach-Untermenzing Feldmoching-Hasenbergl Laim

Geboren in München

Zie Lijst van personen uit München voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Stedenbanden

• 
  Bordeaux (Frankrijk)


• 
  Verona (Italië)


• 
  Edinburgh (Verenigd Koninkrijk)


• 
  Sapporo (Japan)


• 
  Cincinnati (Verenigde Staten)


• 
  Kiev (Oekraïne)


• 
  Harare (Zimbabwe) (bevroren relatie)

Fotogalerij

• 
  

  

  
  

  
  

  Olympisch park
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  De Theatinerkerk
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Bavaria-monument
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Hypo Haus
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Chinese toren in de Engelse tuin
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  BMW Welt
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Mariensäule
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Altes Rathaus
  

  
  

  
  

Externe links

• Officiële website van München

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina München op Wikimedia Commons.

Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: München.

	Landkreise en kreisfreie Städte in Beieren
Aichach-Friedberg · Altötting · Amberg · Amberg-Sulzbach · Ansbach (stad) · Landkreis Ansbach · Aschaffenburg (stad) · Landkreis Aschaffenburg · Augsburg (stad) · Landkreis Augsburg · Bad Kissingen · Bad Tölz-Wolfratshausen · Bamberg (stad) · Landkreis Bamberg · Bayreuth (stad) · Landkreis Bayreuth · Berchtesgadener Land · Cham · Coburg (stad) · Landkreis Coburg · Dachau · Deggendorf · Dillingen an der Donau · Dingolfing Landau · Donau-Ries · Ebersberg · Eichstätt · Erding · Erlangen · Erlangen-Höchstadt · Forchheim · Freising · Feyung-Grafenau · Fürstenfeldbruck · Fürth (stad) · Landkreis Fürth · Garmisch-Partenkirchen · Günzburg · Haßberge · Hof (stad) · Landkreis Hof · Ingolstadt · Kaufbeuren · Kelheim · Kempten im Allgäu · Kitzingen · Kronach · Kulmbach · Landsberg am Lech · Landshut (stad) · Landkreis Landshut · Lichtenfels · Lindau · Main-Spessart · Memmingen · Miesbach · Miltenberg · Mühldorf am Inn · München · Landkreis München · Neuburg-Schrobenhausen · Neumarkt in der Oberpfalz · Neurenberg · Neustadt an der Aisch-Bad Windsheim · Neustadt an der Waldnaab · Neu-Ulm · Nürnberger Land · Oberallgäu · Ostallgäu · Passau (stad) · Landkreis Passau · Pfaffenhofen an der Ilm · Regen · Regensburg (stad) · Landkreis Regensburg · Rhön-Grabfeld · Rosenheim (stad) · Landkreis Rosenheim · Roth · Rottal-Inn · Schwabach · Schwandorf · Schweinfurt (stad) · Landkreis Schweinfurt · Starnberg · Straubing · Straubing-Bogen · Tirschenreuth · Traunstein · Unterallgäu · Weiden in der Oberpfalz · Weilheim-Schongau · Weißenburg-Gunzenhausen · Wunsiedel im Fichtelgebirge · Würzburg (stad) · Landkreis Würzburg